Psychologia kliniczna
PSYCHOLOGIA KLINICZNA
- Tu będziesz mógł zapoznać się ogólnie z rodzajami i objawami zaburzeń osobowości, chorób psychicznych, zaburzeń o charakterze newicowym, uzależnień i innych.
- Oczywiście skupimy się przede wszystkim na dzieciach i młodzieży
Choroby psychiczne z pełnymi objawami nie są często diagnozowane w wieku dziecięcym.
W tym okresie występują różnego rodzaju zaburzenia rozwoju psychicznego, czy dysfunkcje mózgu, z którymi ogólnie można zapoznać się w bloku "Zaburzenia rozwoju".
Zapoznając się z zaburzeniami, czy chorobami psychicznymi, nie należy sobie, ani komuś stawiać diagnozy "na oko" dopasowując objawy. Śledząc objawy nietrudno zauważyć, że wiele z nich powtarza się w zaburzeniach różnie określanych.
Jednak w każdym z nich jest jeden symptom lub więcej charakterystycznych wyłącznie dla tego zaburzenia, który jest różnicującym z innymi zaburzeniami.
W osobowości człowieka ważną rolę odgrywa jego JA/ego.
JA - inaczej: świadomość siebie, wiedza o sobie, koncepcja siebie, poczucie własnej tożsamości, podmiotowość osoby.
JA realne - jacy jesteśmy naprawdę
JA idealne - jacy chcemy być lub wyobrażenia o sobie, ale nie do końca zgodne z rzeczywistością
Dla dobrego zdrowia psychicznego najkorzystniejsze jest, kiedy różnica między ja - realne, a ja - idealne nie jest zbyt odległa
Wiek dorastania jest krytyczny dla tworzenia się struktury JA
W tym okresie ostatecznie kształtuje się tożsamość - KIM JESTEM I JAKIE JEST MOJE MIEJSCE w świecie.
W tym okresie młodzi ludzie z zainteresowaniem odkrywają swoje pochodzenie, zaczyna byc ważne to, kim są rodzice, ich pozycja społeczna, itp. Jakiekolwiek wątpliwości, czy odkrycie prawdy o sobie innej, niz ta, w ktorej tkwiło się do tej pory może spowodować mniej lub bardziej głęboki kryzys tożsamości.
ROZWÓJ JA I CZYNNIKI ZAKŁÓCAJĄCE ROZWÓJ
Środowisko rodzinne
Kształtowanie się Ja jest złożonym procesem twającym od poczęcia, chociaż świadomość siebie pojawia się w 2/3 roku życia.
W początkowym okresie bardzo ważną rolę odgrywa najbliższe otoczenie. To ono poprzez wyrażanie świadomie lub podświadomie akceptacji dziecka lub jej braku , czy zaspakajanie jego potrzeb lub ich deprywacja wpływa na kształt JA w późniejszym okresie.
Najbliższe otoczenie, to nie tylko rodzina, ale znajomi, sąsiedzi.
Takie niewinne komunikaty zawstydzające dziecko, ośmieszające jego wady, wygląd, zastraszające, itp, mają negatywny wpływ na poczucie własnej wartości i w przyszłości prawdopodobnie zaowocują zaniżoną samooceną.
Z drugiej strony stałe wychwalanie, zachwyt może mieć wpływ na zawyżenie poczucia własnej wartości i JA idealne będzie zbyt odległe od JA realnego, co również niekorzystnie wpływa na całokształt osobowości i funkcjonowanie.
Niestety rodziców środka jest najmniej, którzy z wyczuciem i wychowawczą mądrością kształtują ososbowe \ja dziecka.
Na kształtowanie sie obrazu siebie i poczucia własnej wartości rodzina ma ma największy wpływ do czasu, kiedy dziecko nie wejdzie w wiek szkolny, bo tu do głosu dochodzą własne sukcesy, osiągnięcia, fizyczność, sprawność fizyczna- szczególnie u chłopców, powodzenie u przeciwnej płci, itp
SZKOŁA I GRUPY RÓWIEŚNICZE
Następnym, bardzo silnie wpływającym na kształtowanie się JA osobowego i JA społecznego jest szkoła.
Daje ona dużo możliwości porównywania się z innymi.
Najbardziej niekorzystna jest najniższa pozycja.
W szkole dużą rolę w kształtowaniu się samooceny i obrazu siebie mają;
kompetencje edukacyjne, popularność w grupie, poczucie akceptacji przez innych i aktrakcyjność fizyczna, sukcesy w różnych konkursach, itp.
JA osobowe i JA społeczne - w szkole silnie na siebie wzajemnie oddziaływują.
- szkoła i grupy rówieśnicze dają wiele możliwości kontaktów i są czynnikiem sprzyjającym rozwojowi, ale kiedy uczestniczy w jej życiu nadmiernie, to może mieć skutek odwrotny,
- izolacja od rówieśników i życia społecznego wyzwala konfornizm, pasywność, sugestywność,
- podobnie jak w przypadku rodziców "środka", tu angażowanie się w życie społeczne z umiarem jest najbardziej korzystne,
UWARUNKOWANIA PSYCHOLOGICZNE
- inaczej czynniki wewnętrzne i to one wydają się być najważniejsze,
- bardzo ważną rolę pełnią potrzeby - ich zapokajanie ma pozytywny wpływ na rozwój JA, a ich deprywacja jest zakłócająca,
- bardzo ważne jest życiowe doświadczenia, te traumatyczne są szczególnie destrukcyjne,
UWARUNKOWANIA KULTUROWE
- jednoznaczna wykładnia wartości i ich realizacja oraz zasad jakimi kieruje się społeczność w której wzrasta młody człowiek,
- ważną rolę odgrywa światopogląd i religia w środowisku wychowawczym
ZABURZENIE OSOBOWOŚCI BORDERLINE -
- inaczej osobowość chwiejna emocjonalnie o słabych strukturach JA osobowego i zaburzonej tożsamości..
Najbardziej charakterystyczne cechy;
- huśtawki nastroju, łatwo wchodzi w skrajne stany - od euforii do przygnębienia i apatii,
- chaotyczność w zachowaniu powoduje częste zmiany palnów, działań, nieprzewidywalność,
- Nadmiernie empatyczni i nadwrażliwi, dlatego łatwo je zranić,
- bardzo boją się odrzucenia, dlatego zachowują daleko idący dystans w stosunku do innych i dotyczy to również relacji uczuciowych mężczyzna-kobieta,
- idealizują innych, by za chwilę, bez wyraźnego powodu ich zdewaulować
- towarzyszy im przygnębiające poczucie pustki, beznadziei,
- z różną częstotliwością miewają napady złości, często niestosownej i niekontrolowanej,
- paranoidalna podejrzliwość jest bardzo uciążliwa dla otoczenia,
- łatwo wchodzą w ryzykowne zachowania - wolny seks, lekkomyślne wydawanie pieniędzy, nadużywanie leków, innych sybstancji, alkoholu, szybka, ryzykowna jazda, itp
- towarzyszą im myśli, gesty, czyny samobójcze,
- nie jest to psychoza, ale coś pośredniego między psychozą, a nerwicą.
TERAPIA zaburzeń osobowego JA
< Polega na rozwijaniu samoświadomości.
< Wspieramy pozytywny obraz siebie.
< Należy dbać o korzystne dla osobowego rozwoju odległości między ja-realne, a ja-idealne - nie mogą być zbyt odległe, bo wówczas ja-idealne stanie się dla jednostki nieosiągalne, co może mieć niepożądane negatywne skutki.
< Nazbyt otwarte i przejrzyste uświadamianie dziecku, czy nastolatkowi jego słabych stron, defektów w wyglądzie, intelektualnych, itp może doprowadzic do kompleksów i zaniżonej samooceny.
< Ważna jest forma przekazu, bo nie chodzi o to, by chwalić za nic, czy złe zachowania, lub zachwycać się wyraźnymi defektami, ale umiejętnie taktownie, bez osób trzecich, czy obcych porozmawiać z dzieckiem i w sposób dla niego zrozumiały wyjaśnić, dlaczego tak jest, a nie inaczej i co można zrobić, żeby było lepiej.
< Dobrze jest pewne defekty - np niepełnosprawność ruchowa, wady zmysłów wzroku, słuchu, otyłość, wady mowy i inne - wytłumaczyć mu jego inność i przygotować na ewentualne, nie do końca akceptujące go zachowanie rówieśników w grupie.
Zwracam na to uwagę, bo aż trudno w to uwierzyć, jak często zdarza się, że dzieci i nastolatkowie z jakąkolwiek innością są w brutalny sposób wykluczani z grupy. Dokładnych określeń w kąciku terapia nie powtórzę, bo nie jest to właściwe miejsce na takie słowa. Oczywiście przypadki takich zachowań zdarzają się, ale nie są regułą.
< W kształtowaniu się nieprawidłowego JA, aż do całkowitego jego zahamowania mogą mieć różne niekorzystne dla dziecka sytuacje, powstałe w okresie bardzo wczesngo dzieciństwa - np babcia wychowuje dziecko córki/bardzo młodej lub mieszkającej poza domem i jak swoje własne, śmierć rodziców, długotrwała seperacja z powodu pobytu w szpitali, porzucenie dziecka itp,
W takich traumatycznych dla dziecka sytuacjach należy zadbać o to, by nie utracić więzi z dzieckiem.
Natomiast, kiedy zostaną one nagle zerwane, następni opiekunowie powinni zadbać o danie dziecku poczucia bezpieczeństwa, akceptacji i miłości wyrażanych w sposób dla niego zrozumiały.
W takich sytuacjach, kiedy dwa obiekty są najważniejsze u dziecka może rozwinąć się osobowość borderline.
< W kilku wskazaniach nie da się umieścić wszystkich możliwych, nawet z tego powodu, że nie wszystkie dzieci, które doznały szkoku seperacji, czy porzucenia rozwijają się nieprawidłowo w sferze osobowej.
Ale u niektórych dzieci skutek może być nawet taki, że zupełnie zahamuje rozwój nie tylko osobowy, ale i umysłowy.
< Należy zwracać uwagę na zadania i wymagania stawiane dzieciom, by nie były sprzeczne ze sobą, czy ciągle zmieniane. Zbyt surowe wymaganie, czy egzekwowanie stawianych zasad z groźbą odrzucenia jest najbardziej dla rozwoju osobowego niebezpieczne.
< Wcześniej opisaną osobowość borderline może trudno przypisać dziecku lub nastolatkowi, ale należy pamiętać, że to w okresie wczesnego dzieciństwa ona powstaje, a później rozwija się i problemy wychowawcze w związku z nią narastają
